La Gran Guerra: Causas, Desarrollo y Consecuencias

POR QUE ESTALOU UNHA LONGA GUERRA EN Europa EN 1914?

A fináis do XIX e primeira metade do XX, as tensións internacionais crean un clima de “Paz Armada”(movementos previos á 1GM na que todos se están armando). A Conferencia de Berlín (1885) establece as medidas de acordó e arbitraxe entre os imperios, pero o ascenso de potencias (Alemaña) volveu reabrir os conflitos entre os países europeos. A comezos do XX, Marrocos foi escenario de enfrontamentos.

As potencias europeas adoptaron posicións nacionalistas, exacerbadas pola defensa dos intereses en Europa e nas colonias. Produciuse unha exaltación dos valores e da identidade de cada nacíón. Dese xeito, no ascenso dos nacionalismos contribuíron as aspiracións de independencia dalgúns pobos europeos (queríanse librar da tutela e do control dos vellos imperios). En consecuencia, a rexión dos Balcáns (Imperio turco) converteuse nun foco de tensións. Franceses e alemáns  enfrontábanse pola ocupación alemá de rexións francesas. Existía unha rivalidade entre Gran Bretaña e Alemaña polo control comercial e económico de Europa e das rutas comerciáis.

Nos Balcáns, ante a decadencia do Imperio turco, Austria-Hungría aspiraba a expandirse na zona. Pero enfrontábase ás ambicións de Serbia e Rusia (aumento da influencia e abertura de dominios ao M.Mediterráneo). A anexión de Bosnia-Hercegovina ao Imperio austrohúngaro orixinou dúas guerras. As guerras consolidaron Serbia, co apoio de Rusia, como potencia de zona. Este liderado alarmou a Austria-Hungría, polo que buscou o apoio de Alemaña fronte a Rusia.

As potencias lanzáronse a un sistema de alianzas para prepararse para un enfrontamento. Alemaña, Austria-Hungría e Italia asinan a Tripla Alianza. Francia, temerosa do poder militar e do expansionismo alemán, aliouse con Rusia e Reino Unido, formando o Triplo Entente. O malestar entre as grandes potencias orixinou unha carreira de armamentos. Investiron en fabricar armas, construír barcos de guerra e en adestrar tropas. A comezos do XX, todos se preparaban para a guerra. O asasinato do arquiduque austríaco Francisco Fernando (1914) foi a chispa que dá lugar á guerra.

DESENVOLVEMENTO DA GUERRA

O asasinato do herdeiro do Imperio austrohúngaro en Saraxevo por un estudante nacionalista bosníaco. Austria acusou a Serbia de ter instigado o magnicidio e declaroulle a guerra. Rusia interveu para protexer Serbia de declaroulle a guerra a Austria. Alemaña, aliada de Austria, declaroulles a guerra a Rusia e Francia. Reino Unido declaroulles a guerra a Alemaña e a Austria cando os alemáns invadiron Bélxica (aliado de Francia). Italia mantívose neutral nun principio.

Guerra de movementos. A loita comeza na fronte occidental, cando os alemáns atacan rápidamente (Plan Schlieffen) Francia, para vencer e concentrar os esforzos na fronte oriental. Os exércitos francés e inglés conseguiron reorganizarse e deter o avance alemán na batalla do Marne. Na fronte oriental, os alemáns derrotaron os rusos na batalla de Tannenberg, pero estés chegaron ás fronteiras do Imperio austrohúngaro. Nos Balcáns, a ofensiva austríaca contra Serbia foi detida.

Guerra de trincheiras. Tras a batalla no Marne, as frontes inmobilizáronse. Na fronte occidental abríronse trincheiras onde gañar un palmo de territorio significada milleiros de mortos. Polo que precisan novos aliados para que trouxesen máis soldados á fronte. A fináis de 1914, entra Turquía; o ano seguinte, Italia e Bulgaria e, en 1916, Romanía. Ese ano, os alemáns lanzaron unha nova ofensiva, pero na batalla de Verdún, os franceses resistiron durante meses. En xullo, británicos e franceses atacaron as liñas alemás (batalla de Somme) con escaso éxito.

O ano 1917 foi decisivo. Por un lado, os duros combates provocaron desercións e numerosos motíns. Por outro, en Rusia triunfou a Revolución bolxevique e os revolucionarios asinaron a paz con Alemaña e retiráronse da guerra (paz de Brest-Litovsk). Cando un submarino alemán ataca o Lusitania e mata inocentes, Estados Unidos decide entrar na guerra. A presenza dos EUA supuxo a mundialización do conflito. En 1918, na fronte oriental, británicos, franceses e italianos derrotaron os austríacos e os seus aliados. Na occidental, os alemáns foron derrotados na segunda batalla do Marne e producíronse revoltas no exército, na mariña e manifestacións obreiras contra o gobernó. O káiser Guillerme II pide a paz. Alemaña asinou o armisticio (1918) e pon fin á guerra.

OS SOLDADOS Á GUERRA

Existiu unha realidade cotíá de sufrimento e destrución. Centos de homes e mozos foron recrutados e enviados á fronte. A súa experiencia foi terrible e marcou toda a súa xeración.

O desenvolvemento tecnolóxico do XIX aplicouse á guerra, buscando medios efectivos para destruír e matar. Os soldados resistían ataques da artillería inimiga parapetados nas trincheiras Para debilitar o adversario, lanzaban ofensivas onde a infantería abandonaba a trincheiras e intentaba avanzar en campo aberto.

UNHA GUERRA TOTAL

A guerra de 1914-1918 provocou unha conmoción nas sociedades europeas denominada “Gran Guerra”. Considerouse “guerra total” ao non limitarse ao campos de batalla e implicar a toda a poboación e todos os recursos.

O novo tipo de exército nacional implicaba a participación da poboación civil masculina en idade militar, polo que os desastres afectaban xeneralizadamente á poboación. O avance dos exércitos podía ser moito máis velos ao contar con medios. Como consecuencia, provocou grandes movementos de refuxiados por medo ao saqueo ou a destrución. A guerra requiriu unha enorme producción de armamento, para o que se enviou a mulleres e nenos en longas xornadas laboráis. As necesidades de guerra eran prioritarias e a producíón de bens de consumo resentiuse. Faltaban produtos de primeira necesidade o que deu lugar á aparición da fame, sobre todo nas cidades.

Para que a poboación mantivese a moral e contribuíse á guerra, os Estados recorreron á propaganda, que permitiu mobilizar a opinión pública de cada bando, utilizando exaltación da patria e o odio ao inimigo. Recorreuse á censura de prensa, manipuláronse os comunicados militares para crear unha opinión unánime. Os socialistas opostos foron detidos e silenciados.

Económicamente, os gobernos instauraron economías de guerra. As factorías debían fabricar armas e calquera falta de rendemento considerábase traizón. Mulleres e nenos foron incorporados á producción. Os gobernos debedáronse e pediron préstamos para poder pagar a guerra. Estados Unidos convértese na potencia máis rica grazas a eso.

O imperialismo inflúe no inicio da guerra: mal reparto provoca tensións. A zona dos balcáns provoca tensión: proque o Imperio turco se está derrubando e dispútase entre Austria e Rusia(aliado de Serbia e Bulgaria). Países belixerantes:Francia, Reino Unido, Rusia, EUA e todas as colonias; outros:alemaña, Austria, turquía, Bulgaria,...Chámase mundial pq os primeiros países arrastran as súas colonias á guerra. O Plan Shlieffen era o plan alemán de conquista rápida tras invadir belxica, fracasa pq son detidos polos franceses no río Marne. Iniciase a guerra de posicións. Fronte oriental(Rusia) fronte occidental(Francia), a ofensiva rusa supuxo un alivio na outra fronte. Caract guerr de trinch:fronte estabilizado e é unha guerra de desgaste. Estabilízanse pola enorme cantidade debaixas sen conseguir ningún avance significativo. Novas armas:lanzachamas, 1º armas químicas, tanques,...Frontes secundarias: con turquía, ´´africaa e Oriente medio. Rusia retírase pq están vivindo a Rev.Rusa (comuni), firma o tratado de Brest-Litovsk, onde renuncia a estonia, Letonia e ucrania. EUA enviaba armas a Reino Unido e un submarino alemán ataca o Lusitania, tras a morte de civis inocentes, EUA únese á guerra, rómpese o equilibrio de forzás. A Batalla de Amiens supón a retirada dos alemas.

O 11-11-1918 fírmase o armisticio nun vagón de tren en Rethondes. Consecuencias humana, socila e económica. Europa era unha tumba, moitos mortos e mutilados, moitos orfos, shocks de guerra, Europa estaba destruída; reparacións aos vencidos, acumúlanse deudas de guerra, EUA presta préstamos con intereses, hai fame; incorporación da muller ao mundo laboral, loita polo voló feminino, novas armas. A Paz de París foi un conxunto de moitos tratados. O + imp o de Versalles pq pon fin á guerra. Cambios no deseño do novo mapa: separación de Austria e Hungría, Alemaña perdé territorios (Sarre) e divídese en 2. O presidente Wilson promové a creación da Sociedade de Nacíón, cuxo obsectivo era resolver os conflitos pacíficamente. Fracasa pq se dá a 2GM. Hoxe non existe, pero subtitúea a ONU.