Literatura del Exilio Gallego: Preservación del Idioma y la Cultura

LITERATURA NO EXILIO

A derrota do bando republicano na Guerra Civil empurrou ao exilio a moitos galegos. Abandonar a Terra foi o único xeito que encontraron para salvar a vida. En Bos Aires e Montevideo concentraronse moitos escritores e artistas que lograron fuxir da represión franquista. A eles sumaronse os que optaron por compartir a condición de exiliados. Esta concentración reforzou as posicions políticas do galeguismo, liderado por Castelao. O exilio mantivo a continuidade do galego como idioma escrito. Algunhas das iniciativas foron: 1. Organización de exposicions, conferencias, recitáis, certames, etc. 2. Fundación de editoriais e coleccions bibliográficas. Os exiliados promoven a edición de obras como ‘’Sempre en Galiza’’ ou ‘’Esmorga’’. 3. Posta en marcha de xornais: ‘’Galicia’’, ‘’A nosa Terra’’... 4. Constitución de grupos musico-coráis: Coral ‘’Os rumorosos’’, coral ‘’Terra nosa’’... 5. Constitución de organismos e entidades culturáis: ‘’Asociación Galega de Universitarios, Estudantes e Artistas’’. 6. Denuncia ante organismos internacionais da UNESCO, da persecución que da cultura e do idioma galegos.

Características da literatura do exilio.

1. O xenero mais cultivado foi o poético pero tamen se deu pulo ao teatro. 2. Predominio de contidos reivindicativos. 3. Publicación de literatura intimista na que destaca a saudade do desterrado polo que deixou atrás: a paisaxe natal, os amigos e amores, coa sensación de baleiro interior. 4. No ámbito estilístico e na poesía notamos semellanzas co hilizoismo e co vangardismo (verso longo, estilo realista e coloquial). 5. A literatura salvou o galego culto escrito dunha posible desaparición. 6. A literatura fomentase a través dos centro galegos e das tertulias.

Poesía - A maior parte dos poemarios apareceron en Bos Aires e abordaron liñas temáticas vetadas na Galicia dominada polo franquismo: a denuncia social, o patriotismo galego, etc. / Luis SEOANE -> Promotor de editoriais, activista político do nacionalismo de esquerdas... No 36 colaborou na campaña a favor do Estatuto de Autonomía de Galicia.

Foxe a Portugal e desde ali embarca para Bos Aires, onde despregou unha intensa actividade propagandística. / A sua obra literaria estivo infravalorada, quizais por presentar unha proposta estética de claro compromiso ideoloxico nacionalista e de base filosófica marxista. / O volume ‘’Obra poética’’ reúne toda a sua producción, que se compón en dous títulos. Caracterización da sua poesía: 1. Estilo realista. Poesía discursiva , loxica sen metáforas, chea de forzá e de paixon comunicativa. 2. Temática social, no que predomina o tema da emigración e contado desde a perspectiva dos emigrantes. 3. Dominio do verso longo, semi-narrativo. Despreocupación pola ornamentación do poema en aras da emoción que queré transmitir. 4. Escaseza de poemas persoais. / LORENZO VARELA -> Filló de emigrantes de Monterroso, colaborou no xornal madrileño El Sol e nas ‘’Misiones Pedagoxicas’’ nos días previos a Guerra Civil. / En 1944 publica ‘’Catro poemas para catro gravados’’. As vivencias traxicas da Guerra Civil, figuras emblemáticas da Galicia medieval son temas recurrentes na sua obra. / EMILIO PITA -> Foi animador de iniciativas culturáis e galeguistas: colaborador en prensa e radio, organizador de exposicions e actos literarios, etc.A nostalxia por Galiza; a condición emigrante e a denuncia da opresión franquista son temas básicos da sua literatura, sempre moi pendente da musicalidade dos versos.

Foxe a Portugal e desde ali embarca para Bos Aires, onde despregou unha intensa actividade propagandística. / A sua obra literaria estivo infravalorada, quizais por presentar unha proposta estética de claro compromiso ideoloxico nacionalista e de base filosófica marxista. / O volume ‘’Obra poética’’ reúne toda a sua producción, que se compón en dous títulos. Caracterización da sua poesía: 1. Estilo realista. Poesía discursiva , loxica sen metáforas, chea de forzá e de paixon comunicativa. 2. Temática social, no que predomina o tema da emigración e contado desde a perspectiva dos emigrantes. 3. Dominio do verso longo, semi-narrativo. Despreocupación pola ornamentación do poema en aras da emoción que queré transmitir. 4. Escaseza de poemas persoais. / LORENZO VARELA -> Filló de emigrantes de Monterroso, colaborou no xornal madrileño El Sol e nas ‘’Misiones Pedagoxicas’’ nos días previos a Guerra Civil. / En 1944 publica ‘’Catro poemas para catro gravados’’. As vivencias traxicas da Guerra Civil, figuras emblemáticas da Galicia medieval son temas recurrentes na sua obra. / EMILIO PITA -> Foi animador de iniciativas culturáis e galeguistas: colaborador en prensa e radio, organizador de exposicions e actos literarios, etc.A nostalxia por Galiza; a condición emigrante e a denuncia da opresión franquista son temas básicos da sua literatura, sempre moi pendente da musicalidade dos versos.

PROSA - A narrativa escrita na posguerra amosa unha preferencia pola temática da Guerra Civil abordada con ton de denuncia. / RAMÓN DE VALENZUELA OTERO Públicos en Bos Aires “Non agradaréis por ninguén”. Relata a súa vida no exilio. Tamén é autor de relatos curtos. / ANTÓN ALONSO RÍOS -> Mostrá protagonismo pola paisaxe, pola evocación da fidalguía e dos pasos rurais e pola súa posterior fuxida cara al exilio. En 1992 pública a novela inédita “Nidia”, que ten como protagonista a unha monxa.

TEATRO - Aparecen dúas propostas teatrais: unha de carácter máis popular e costumista con Varela Buxón, e outra máis culta con temas dramáticos innovadores con Castelao.

 /CASTELAO -> As liñas básicas son o gusto pola simetría estrututal, o expresionismo e o simbolismo combinados co humorismo. Senté inclinación cara ao teatro popular. Durante o exilio participa na dirección artística da súa única obra teatral. “Os vellos non deben namorarse” é a obra da cal foi director de representación, ocupándose da posta en escena: escenografía, luces, vestiario, máscaras, etc. Foi editado no ano 1953 pola editorial Galaxia. Representouse por primeira vez no noso país o 25 de xullo de 1961 en Compostela. É unha falsa dividida en 3 lances de estrutura paralela máis un epílogo. Trata sobre os amores serodios de tres vellos é as súa consecuencias. / Luis SEOANE -> A súa obra teatral, escrita orixinariamente en galego, aparece publicada en castelán traducida por el mesmo e está composta por: 1. “A Soldadeira”: Tema histórico e social sobre a revolución irmanciña. 2. “Esquema da falsa”: Peza curta de carácter satírico, denuncia a falsa visión das autoridades franquistas. 3. “O irlandés astrólogo” / Tras estas obras, aposta por unha nova concepción do teatro definida nas premisas: 1. Conxugar tradición e modernidade. 2. Ser un teatro estilizado, xenuíno e non elitista. 3. Afastarse do costumismo e procurar ser válido para todo o público. / EDUARDO BLANCO AMOR -> Ten dous subxéneros: pezas de Realismo costumista e as farsas, obras non realistas e imaxinativas, de gran forzá expresiva. Están pensadas para un público cultivado. As pezas do Realismo costumista destacan pola calidade de diálogos e a recreación de personaxes tomados do rural galego: 1. “Farsa para títeres”: Caracterizada pola deformación grotesca da realidade. 2. “Teatro pra xente”: Obras de tendencia popular e intencionalidade didáctica. 3. “Proceso en Jacobusland”: Denuncia da represión franquista.

/CASTELAO -> As liñas básicas son o gusto pola simetría estrututal, o expresionismo e o simbolismo combinados co humorismo. Senté inclinación cara ao teatro popular. Durante o exilio participa na dirección artística da súa única obra teatral. “Os vellos non deben namorarse” é a obra da cal foi director de representación, ocupándose da posta en escena: escenografía, luces, vestiario, máscaras, etc. Foi editado no ano 1953 pola editorial Galaxia. Representouse por primeira vez no noso país o 25 de xullo de 1961 en Compostela. É unha falsa dividida en 3 lances de estrutura paralela máis un epílogo. Trata sobre os amores serodios de tres vellos é as súa consecuencias. / Luis SEOANE -> A súa obra teatral, escrita orixinariamente en galego, aparece publicada en castelán traducida por el mesmo e está composta por: 1. “A Soldadeira”: Tema histórico e social sobre a revolución irmanciña. 2. “Esquema da falsa”: Peza curta de carácter satírico, denuncia a falsa visión das autoridades franquistas. 3. “O irlandés astrólogo” / Tras estas obras, aposta por unha nova concepción do teatro definida nas premisas: 1. Conxugar tradición e modernidade. 2. Ser un teatro estilizado, xenuíno e non elitista. 3. Afastarse do costumismo e procurar ser válido para todo o público. / EDUARDO BLANCO AMOR -> Ten dous subxéneros: pezas de Realismo costumista e as farsas, obras non realistas e imaxinativas, de gran forzá expresiva. Están pensadas para un público cultivado. As pezas do Realismo costumista destacan pola calidade de diálogos e a recreación de personaxes tomados do rural galego: 1. “Farsa para títeres”: Caracterizada pola deformación grotesca da realidade. 2. “Teatro pra xente”: Obras de tendencia popular e intencionalidade didáctica. 3. “Proceso en Jacobusland”: Denuncia da represión franquista.