Eboluzioaren Teoriak: Fixismotik Neodarwinismora

Fixismoa vs. Eboluzionismoa

Fixismoak defendatzen du espezieak independenteak direla eta sortu zirenetik bere horretan iraun dutela, hau da, aldaketarik izan gabe. Eboluzionismoak, berriz, azaltzen du unibertsoa eta bizidun motak nolabaiteko garapenaren emaitza direla, eta espezieen aniztasuna egokitzapenaren eta aldaketen ondorio dela.

Eboluzioaren Teoria Nagusiak

Transformismoa: Lehen Urratsak

Eboluzionismoa XIX. mendean hedatu zen, baina lehen haziak XVIII. mendean erein ziren, transformismoaren bitartez. Transformismoak azaltzen du lehen espezieak eraldatu (transformazioa) eta beste espezie batzuk sortu zirela.

Lamarckismoa: Lehen Teoria Globala

Lamarckismoa eboluzio biologikoaren lehen teoria globala izan zen, eta ezaugarri hauek zituen:

• Pixkanakako progresioa dago espezieetan.
• Pixkanakako aldaketa horiek ingurunera moldatzeko premiaren ondorio dira.
• Erabileraren ondorioz, organoak garatu eta hobetu egiten dira; erabiltzen ez direnak, aldiz, ahuldu.
• Prozesu horren bidez eskuratutako karaktereak heredatu egiten dira, ondorengoek ingurunera moldatzeko arazorik izan ez dezaten.

Lamarckek ezin izan zuen azken puntu hau (eskuratutako karaktereen herentzia) frogatu.

Darwinismoa eta Hautespen Naturala

Darwinismoak adierazten du bizirik irauteko borroka gertatzen dela espezieen artean (eta espezieen barruan), banakoak baliabideak baino ugariagoak baitira. Horren ondorio nagusia hautespen naturala da:

• Ingurunera ondoen moldatzeko gaitasuna duten banakoek egiten dute aurrera eta uzten dituzte ondorengo gehiago.
• Egokitzapen txikiagoa dutenak (ahulagoak) hiltzeko edo ondorengo gutxiago uzteko joera dute.
• Egokienek lortutako aldaketa faboragarriak heredatu egiten dira belaunaldiz belaunaldi.

Lamarcken teoria baztertuta geratu zen hein handi batean, baina Darwinek ere ezin izan zuen eboluzioaren mekanismoa (herentzia nola gertatzen zen) zehatz-mehatz azaldu.

Herentzia biologikoaren legeak Gregor Mendelek azaldu zituen geroago, ilarren esperimentuekin.

Mutazionismoa: Aldakortasunaren Jatorria

Mendelen lanari esker, mutazionismoari bidea ireki zitzaion. Teoria honek aldakortasunaren jatorria azaltzen zuen, bi aldaketa mota bereiziz:

• Mutazioak: Geneetan (material genetikoan) gertatzen diren aldaketa ausazkoak dira eta heredatu egiten dira. Eboluzioaren lehengaia dira.
• Modifikazioak: Ingurunearen eraginez sortutako aldaketak dira (adibidez, elikaduragatik edo entrenamenduagatik giharrak garatzea), baina ez dira heredatzen.

Teoria Sintetikoa (Neodarwinismoa)

Hautespen naturalaren (Darwin) eta mutazionismoaren (Mendelen genetikan oinarritua) ikuspegiak bateratuz sortu zen Teoria Sintetikoa edo Neodarwinismoa. Gaur egun onartuen dagoen teoria da eta honako hau dio:

• Eboluzioaren mekanismo nagusiak mutazioak (aldakortasunaren iturria) eta hautespen naturala (aldaketa horien artean ingurunera egokienak aukeratzen dituena) dira.
• Eboluzioa ez da banakoetan gertatzen, populazioetan baizik, belaunaldiz belaunaldi geneen maiztasunak aldatzean.
• Ingurunera ondoen moldatzen diren gene-konbinazioak dituzten banakoek dute arrakasta ebolutibo handiena (ondorengo gehiago uzten dituzte), eta horrela, populazioa ingurunera egokitzen doa denborarekin.