Energia motak, iturriak eta eraginak: Azalpen zehatza

Energia motak

Energia potentzial elastikoa

Aldi batez deformatu diren gorputzek edo sistemek duten energia da.

Energia zinetikoa

Gorputzek higiduran egoteagatik duten energia da.

Energia potentzial grabitatorioa

Gorputzek lurraren gainazalarekiko altueran egoteagatik duten energia da.

Energia mekanikoa

Higiduraren bidez trukatzen diren energia-mota guztiak dira.

Energia termikoa

Gorputzen egoera fisikoan eta haren tenperaturan sortzen diren aldaketak dira.

Energia elektrikoa

Sorgailu elektrikoek sortzen duten energia da.

Energia kimikoa

Substantzien lotura kimikoetan metatzen den energia da, eta materia bizigabean zein izaki bizidunetan gertatzen diren erreakzio kimikoetan jartzen da agerian.

Erradiazio-energia

Uhin elektromagnetikoek duten energia da. Eguzki-energia bereziki garrantzitsua da, hartatik baitatoz energiaren beste forme batzuk, hala nola haizearen energia zinetikoa eta izaki bizidunen energia kimikoa.

Energia iturriak

Berriztaezinak

1. Sutako egurra
2. Ikatza (Ikatza fosil erregai bat da, lurpean aurkitzen dena eta karbono-eduki handia duena. Energia ekoizteko erabiltzen da, batez ere erregai moduan zentral elektrikoetan eta industria prozesuetan.)
3. Petrolioa
4. Gas naturala
5. Nuklearra

Berriztagarriak

(Erraz birsortzen direlako eta agortzen ez direlako etengabe kontsumi daitezke)

1. Eguzki-energia
2. Eolikoa
3. Marea-energia
4. Geotermikoa (Energia geotermikoa Lurraren barrualdeko beroa erabiliz sortzen den energia da, elektrizitatea eta berokuntza sortzeko erabiltzen dena.)
5. Biomasa
6. Hidraulikoa

Konbentzionalak

Behin erabilita ezin dira lehengaratu herrialde industrializatuenetan.

Beroaren grafikoa

Beroketa

Denbora pasa ala, tenperatura gero eta altuagoa delako.

Hozketa

Denbora pasa ala, tenperatura gero eta baxuagoa delako.

Beroaren eraginak

Egoera-aldaketak

Tenperatura igotzen da bero jasotzean eta egoeraz aldatzen dira tenperatura ez da aldatzen.

• Solido/likido: fusio
• Likido/solido: solidotzea
• Likido/gas: lurrunketa
• Gas/likido: kondentsazioa
• Solido/gas: sublimazioa
• Gas/solido: alderantzizko sublimazioa

Tenperatura-aldaketak

Tenperatura ezberdina duten bi gorputz ikuzean, bero trukea gertatzen da. Haien tenperatura aldatzen da.

Dilatazioa

Tenperatura igotzean, partikulek gehiago bibratzen dute eta ezpuzio gehiago hartzen da, eta, gorputzaren bolumena.

Ohmen legea

Eroale baten muturrean arteko potentzial-diferentziaren eta eroalen barrena dabilen korrontearen intentsitatearen arteko zatidura konstantea da, eta balio hori eroalearen erresistentzia elektrikoaren berdina da.      R= V/I         V=RxI

I= intentsitatea: Amperea(A)

V= Tentsioa: Volta (V)

R= Erresistentzia: Ohmioa (signo raro)