Errenazimenduko Artearen Giltzarriak: Arkitektura, Pintura eta Eskultura

Errenazimenduko Artea: Arkitektura, Pintura eta Eskultura

Arkitektura: San Pedroko Basilika eta Michelangelo

Miguel Ángel Buonarrotiren Vatikanoko San Pedroko proiektua bi zati nagusitan banatzen da: eliza eta kupula.

Elizan, pisu horizontalak sortzen dira, bakoitza bere taulamenduarekin. Bertikalki, ordena erraldoiko pilastrak erabiltzen dira, Manierismoa eta Barrokoa aurreratuz.

Kupulari dagokionez, Bramanteren proiektua aldatu zuen Michelangelo-k. Ez da hemisferikoa (estatikoa), peraltatua baizik, mugimendua sortzeko. Brunelleschiren Santa Maria degli Fioreko kupula hartu zuen eredu. Zati garrantzitsuenak hauek dira:

• Danbor zirkularra
• Erdiko gorputza
• Kupula bera (138 metroko altuera eta 42 metroko diametroa)
• Linterna

Elizako pilastrek jarraipena dute kupulan: danborrean zutabe bikoitzak daude, kupulan nerbioak, eta linternan zutabeak.

Michelangelok ez zuen proiektua bukatu. XVI. mendearen amaieran, Domenico Fontana eta Giacomo della Porta arkitektoek amaitu zuten, kupulari peralte handiagoa emanez.

Pintura: Leonardo da Vinci eta Sfumato Teknikaren Maisutasuna

Leonardo da Vinci zientziazale amorratua izan zen, teoria eta praktika uztartu nahian. Sfumato teknika erabili zuen: inguru argien ordez, lerro desdibujatuak sortu zituen.

Giza gorputza ikuspegi psikologiko eta anatomikotik adierazi nahi izan zuen, gorputzaren mugimendua eta adierazpen psikologikoa uztartuz. Pertsonaiak triangelu-formako konposaketetan kokatu zituen.

Lan asko izateagatik, askotan ez zituen obrak amaitzen. Adibideak:

• Erregeen Gurtza (bukatu gabea, konposaketa piramidala).
• Haitzetako Ama Birjina (difuminatuaren adibide bikaina).
• Azken Afaria (olio teknikaz egindako horma-irudia, tentsio psikologikoa irudikatzen duena).
• Mona Lisa (La Gioconda), bere erretratu ospetsuena.

Eskultura: Michelangelo, Errenazimenduko Eskultore Handia

Miguel Ángel Buonarroti Berpizkundeko artista eredugarria izan zen, elementu klasikoak erabiliz.

1475ean jaio zen Capresen (Florentzia ondoan). Gaztetan hasi zituen ikasketa artistikoak. Lan garrantzitsuak:

• Eskailerako Birjina (baxuerliebea, 16 urterekin).
• Vatikanoko Pietatea (23 urterekin, perfekzioa eta giza anatomiaren menperatzea erakutsiz).
• David eskultura ospetsua.
• Moises (Julio II.aren hilobirako, Erromako San Pietro in Vincoli elizan). Tamaina eta indar espresibo handiko figura biluzia, bertutea eta indarraren idealak irudikatuz.

Julio II.ak San Pedroko basilika berria hasteko proiektua eten zuenez, Miguel Ángelek lana bukatu gabe utzi behar izan zuen. Aita Santuak Sixtotar Kapera margotzeko agindu zion. Lan hau burutu ostean, ospea handitu zitzaion, eta enkargu ugari jaso zituen. Ondorioz, ezin izan zuen Julio II.aren hilobia amaitu.

Manierismoaren Eragina Michelangelo-rengan

Manierismoaren garaian, Miguel Ángelek kanon eta proportzio klasikoak hautsi zituen, forma okertuak eta suge-itxurako irudiak sortuz. Adibidez, Garaipena lanean, manierismoaren ezaugarriak nabarmenak dira (grazia, konplexutasuna...). Hil baino lehen, Pietà Rondanini amaitu zuen.

Florentzian, San Lorentzo elizako Julio eta Lorentzo Mediciren hilobiak egin zituen. Medicien eskulturak eta Egunsentia, Eguna, Ilunabarra eta Gaueko irudi alegorikoak arkitekturan integratu zituen.

Beste Eskultore Manierista Garrantzitsuak

• Benvenuto Cellini: Birtuosismo teknikoa erabili zuen. Perseo eskultura (brontzezkoa), ornamentazio barrokoaren aurrekaria.
• Giambologna: Mugimendua erantsi zien bere lanei, erritmo linealak erabiliz. Adibidea: Sabinen bahiketa.

Ondorioa: Miguel Ángel Berpizkundeko eskultore handiena izan zen, klasizismo errenazentista garatzeaz gain, manierismoaren ateak ireki zituena.