Estatua: Definizioa, Eginkizunak, Motak eta Ezaugarriak

1. Eman Estatuaren definizioa eta azaldu Estatuaren elementuak.

Lurralde bat gobernatzen duen batasun politiko eta administratibo gorena da estatua.

• Herritar multzo batek eta lurralde batek osatzen dute estatua.

• Herritarrek eskubideak aitortu behar dituzte eta zergak ordaintzea ere.

• Lege multzo bat dute, arautzen dute bizikidetza eta konstituzioa da arau nagusia.

• Hala ere, zenbait erakunde sortzen dituzte, beren erabakiak betearazteko: polizia, ordena publikoa mantentzeko adibidez.

2. Azaldu Estatuaren eginkizunak.

• Nazioarteko harremanak sustatzen ditu: Enbaxadak eta kontsulatuak sortzen ditu beste herrialdeetan. Kasu gehienetan, estatuen arteko auziak era baketsuan konpontzen dira, hitzarmenen bidez adibidez.

• Segurtasun nazionala bermatzen du: Ordena publikoa eusten du mugen barruan eta haiek babesten dituzte kanpoko erasoen aurka.

• Ekonomia eta lan harremanak arautzen ditu: Arauak sortzen ditu eta ekonomia-hazkundea sustatzeko politikak.

• Oinarrizko zerbitzuak ematen dizkie: Biztanleei, hezkuntza, osasuna eta garraioa.

3. Azaldu diktaduraren ezaugarriak.

• Pertsona edo talde bakar batek ditu estatuaren botere guztia.

• Herritar gehienek ez dute parte hartzen.

• Gobernuak ez ditu giza eskubideak aitortzen; berak ematen dituen legeak soilik errespetatzen ditu.

• Gobernuak zapalkuntza erabiltzen du oposizio politiko oro ezabatzeko.

• Herrialde askotan, demokrazia faltsuak daude, diktadura estaliak.

4. Nolakoak izan ahal dira monarkiak? Azaldu.

• Monarkia konstituzionala: Monarka gobernu-zereginetan parte hartzen badu.

• Monarkia parlamentarioa: Monarka bada estatuburua, baina gobernu-zereginik egiten ez badu; esaterako, Espainia monarkia parlamenatarioa da.

5. Definitu “errepublika” eta azaldu errepublika motak.

Estatuburutzat presidente bat duten estatuak dira errepublikak.

• Errepublika parlamentarioa: Baldin eta parlamentuak aukeratzen badu estatuburua, eta estatuburua eta gobernuburua ez badira pertsona bera.

• Errepublika presidentzialista: Baldin eta estatuburua eta gobernuburua pertsona bera badira eta herritarrek zuzenean aukeratzen badute estatuburua. Esaterako, Estatu Batuak errepublika presidentzialista bat da.

Merkatuko Nekazaritza

6) Merkatuko nekazaritza: zertan datza eta nola lortzen da hau?

• Merkatuko nekazaritza: Salmenta du helburu baita ahalik eta etekin handia lortzea ere.

• Ekoizpenaren espezializazioa: Labore bakar bat hazten da ustiategi bakoitzean.

• Nekazaritza lanen mekanizazioa: Aukera ematen du langile kopurua murrizteko eta lanak denbora gutxiagoan eta kostu txikiagoekin egiteko.

• Nekazaritza teknika aurreratuen erabilera: Ongarriak erabiltzen dira, baita errendimendu handiko haziak eta landareen gaixotasunak prebenitzen eta sendatzen dituzten produktuak ere.

• Eskala handiko biltegiratze eta garraio eta merkaturatze sistemak: Urruneko merkatuetara iristen dira produktuak kostu txikiarekin.

Tresna Ekonomiko Berriak

10. Tresna ekonomiko berriak

• Bai Amerikaren aurkikuntzaren ondorioz eta Afrika ertzetik Asiara iristeko bide berrien ondorioz, merkataritza eginkizunek kapital inbertsio handiak behar zituzten.

• Merkataritza konpainietan biltzen ziren irabazi zein galerak banatzeko.

• Bankariek kredituak eman zizkieten merkatariei eta txeke zein kanbio letren erabilera hedatu zen.

• Banku jarduera gero eta garrantzitsuagoa zen eta horri eskerrak zenbait familia nabarmentzen hasi ziren.