Frankismoaren Ekonomia eta Gizartea: Autarkiatik Garapen Planetara

Autarkiaren Ondorioak (1939-1959)

Autarkiak, hau da, ekonomiaren norberaren baliabideetan oinarritzeak, ondorio nabarmenak izan zituen Espainian:

• Europako merkatua oztopatu zen, baliabideak urriak ziren eta boteredunek soilik zituzten onurak.
• Bizi-maila eta errenta per capita jaitsi ziren.
• Gosetea eta elikagai-urritasuna nagusitu ziren, eta merkatu beltzak gora egin zuen, ustelkeria areagotuz.
• Oinarrizko produktuen hornikuntza minimoa zen.
• Nekazaritza atzeratuta zegoen eta industriak lehengaien eta teknologiaren hornikuntza oztopatuta zeukan.
• Inflazioa eta merkataritza-defizita handitu ziren.

1973ko Krisia

Prezioen eta langabeziaren igoerak, atzerriarekiko independentzia elektrikoaren faltak eta esportazioen nahiz turismoaren jaitsierak eragin handia izan zuten.

Arrazoiak

• Petrolioaren krisia.
• Krisi ekonomikoa Europar Batasunean.
• Emigratuen itzulera.
• Inflazioa.
• Probintzien arteko liskarrak.

Eraginak

• BPG eta inbertsioak gutxitu ziren.
• Langabezia, defizit publikoa eta kanpo-defizita igo ziren.
• Gobernuak egoera ekonomikoa ezkutatu zuen, nahiz eta estatuak gastu ikaragarriak zituen.

Gizarte Aldaketak

• Espainiarrak nekazaritzatik industriara igaro ziren, eta erdi-mailako klasea hazi zen.
• Bigarren eta hirugarren sektoreak hazi ziren, eta informazioa eta kultura hobetu ziren.
• Gizartea laikoagoa, toleranteagoa eta europearragoa bihurtu zen.
• Soldatak igo ziren, eta emakumeak lan-munduan sartu ziren.
• Analfabetismoa gutxitu zen, eta unibertsitatean jende gehiago zegoen.

Barne Politika

• Tribunal de Orden Público (TOP): Delitu politikoak epaitzeko auzitegia.
• Prentsaren Legea: Zentsura kendu zen, baina kazetariak kartzelatu zitezkeen.
• Ley Orgánica del Estado: Erregimenaren oinarri juridikoak finkatu zituen.

Egonkortze Plana (1959)

Egonkortze Planaren helburua Espainia nazioarteko merkatuan eta kapitalismoan txertatzea eta ekonomia modernizatzea zen. Horretarako, hainbat neurri hartu ziren:

• Peseta debaluatu zen: esportazioak igo eta defizita jaitsi ziren.
• Zerga berriak ezarri ziren, baina ez zen erreforma fiskal sakonik egin.
• Atzerriko inbertsioa erakartzeko neurriak hartu ziren.

Ondorioz, defizita gutxitu zen, baina kostu sozial handia izan zuen: soldatak jaitsi eta langabezia igo zen.

Garapen Planak (1964-1975)

Garapen Planek hainbat ondorio izan zituzten:

• Sektoreen arteko desorekak (industria garatu zen nekazaritzaren kaltetan).
• Lurraldeen arteko hazkunde desberdina (Madril eta Burgos garatu ziren, besteak beste).
• Nekazarien exodoa hirietara eta Europara, dibisa-iturri garrantzitsua sortuz.
• Estatuak zerbitzu sozial gutxi eskaintzen zituen.
• Hondamen ekologikoak eta hirigintza-arazoak: isuriak eta eraikuntza masiboa.
• Zeharkako zergetan oinarritutako sistema atzerakoia eta aberatsen ustelkeria.

Lanaren Forua (1938)

Lanaren Foruak lan-munduko harremanak arautu eta ekonomia antolatzeko oinarriak ezarri zituen. Eredu faxista ezarri zen, askatasun sindikalak galarazita. Sindikatu bertikala derrigorrezkoa zen, Falangearen menpe zegoen, eta nagusiek eta langileek parte hartzen zuten. Sindikatu berriak eratzea galarazi zen. Aseguruak ezarri ziren gaixotasun, amatasun eta elbarritasunerako.

Estatuaren Lege Organikoa (1967)

Estatuaren Lege Organikoak demokrazia organikoaren oinarriak ezarri zituen, ordezkaritza politikoa familia, udala eta sindikatuaren bitartez bideratuz. Konstituzio moduko bat zen. Familiek prokuradoreen herena aukeratzen zuten, sufragio zentsitarioaren bidez. Franko estatuburua zen eta lehendakaria izendatzen zuen.