Gizarte Zientziak: Politika, Ekonomia eta Globalizazioa

Politika eta Gobernantza

• Sufragio unibertsala: Botoa emateko eskubidea, 18 urte baino gehiago izanda.
• NBE (Nazio Batuen Erakundea): Nazioarteko erakundea.
• Monarkia: Estatu burutzat errege bat duten estatuak.
• Estatu zentralizatua: Administrazio zentralak gobernatzen duen estatuaren lurralde osoa.
• Nazioarteko erakundea: Estatuek sortutako erakundeak.
• Konstituzioa: Zuzenbide-estatu sozial eta demokratikoa.
• Errepublika: Estatu burutzat presidente bat duten estatuak.

Europar Batasuna (EB)

• Europar Batasuna (EB): 1993an indarrean sartu zen Maastrichteko Ituna eta EEIri EB izena eman zioten. Gaur egun 27 herrialdek osatzen dute (Brexit-aren ondoren).
• Euroa: Europako Elkarte Batasuneko moneta.
• Brexit-a: Britainia Handiaren irteera Europar Batasunetik.
• Kontseilu Europarra: Europar Batasuneko erakunde bat, herrialdeetako ministroek osatuta; botere betearazlea da.

Euskal Herria eta Espainia

• Lehendakaria: Euskal Herriko Gobernuaren burua.
• Alkatea: Udalean agintzen duen pertsona.
• Mérida: Cáceresen (Extremadura) dagoen herri bat da, ez da Euskal Herrikoa. Zuzenketa: Extremadurako hiriburua da.
• Valladolid: Gaztela eta Leongo hiriburu bat.
• Tallin: Estoniako hiriburua

Estatu Mota eta Antolaketa

• Estatu deszentralizatua: Administrazio zentralaz gain, eskualdeko eta tokiko erakundeak daude, beren eremuan erabakiak hartzeko ahalmenarekin.
• Abstentzioa: Botoa ez ematea.

Nazioarteko Harremanak eta Itunak

• Nazioarteko ituna: Nazio desberdinek sinatzen duten ituna.

Globalizazioa

• Globalizazioa (orokorrean ulertuta): Lurreko gune ezberdinen arteko lotura.

Globalizazio Ekonomikoa

• Produktu-trukeak liberalizatzea: Herrialdeen arteko merkatu mugak ezabatzea edo murriztea.
• Finantza-merkatua liberalizatzea: Herrialdeko dirua beste herrialde batean inbertitzeko oztopoak kentzea.
• BRICS herrialdeak: Brasil, Errusia, India, Txina eta Hegoafrika dira.
• Deslokalizazioa: Enpresa batek jatorrizko herrialdea utzi eta beste herrialde batean ezartzea.
• Inportatu: Herrialde bateko inportazioa beste herrialde batetik gertatzen den ondasun eta zerbitzuen sarrera da.
• Esportatu: Ekonomian, herrialde bateko esportazioa bere herrialdetik beste baterako egindako ondasun eta zerbitzuen salmenta da.
• Enpresa multinazionala: Zenbait herrialdetan lantegiak dituzten enpresak.
• Herrialde garatua: Herrialde garatuak ekonomia eta bizi-maila altua duten herrialdeak dira, herrialde azpigaratu eta garapen bidean daudenen aldean.
• I+G+B (siglen esanahia): Ikerketa, Garapena eta Berrikuntza. Herrialde hauen garapenak gero eta mendekotasun gutxiago du. (Oharra: Siglak zuzenduta, I+G+b da ohikoena).
• BPG (siglen esanahia eta definizioa): Barne Produktu Gordina. Herrialde batek sortutako ondasunak eta zerbitzuak urte batean, dirutan.
• Suspertzen ari diren herrialdeak: BPGren hazkunde erritmo handia izaten ari diren eta kanpo merkataritzan gero eta pisu handiagoa izaten ari diren herrialdeak.

Nazioarteko Erakunde Ekonomikoak

• G8: Munduko 8 ekonomia indartsuenen bilera, munduko ekonomia arazoak aztertzeko.
• G20: G8ko herrialdeak + 11 herrialde + EB osatzen duten nazioarteko erakundea. G8ren helburu berak ditu.
• Munduko Bankua (MB): Bere helburuen artean pobrezia murriztea dago eta garapen bidean dauden herrialdeei laguntza ematea, maileguak emanez.
• Merkataritzaren Mundu Erakundea (MME): Mundu mailako merkataritzako arauak ezartzen ditu.
• Muga-zergak: Muga-zerga batean, zerga jasotzen duena ondasunaren saltzailea edo zerbitzua egiten duena da. Aldi oro, kontsumitzaileei bildutako zergaren zenbatekoa Zerga Administrazioari eman behar dio.