Glosario de Termos Artísticos e Arquitectónicos Esenciais

Alegoría

Representación simbólica dunha idea ou concepto abstracto.

Almofadado

Perpiaño (pedra de granito) no que a cara exterior ten maior relevo.

Alto Renacemento

É o período culminante do Renacemento, comprende os anos finais do século XV e as primeiras décadas do século XVI. Poden usarse feitos históricos para delimitalo, como o descubrimento de América (1492) ou o saqueo de Roma (1527), e feitos artísticos como A última cea de Leonardo da Vinci. O período que o precede é o Renacemento temperán e o que o continúa o Renacemento tardío.

Anacronismo

Incongruencia que consiste en situar nunha época o que pertence a outra.

Arco carpanel

Arco que consta de varias porcións de circunferencia tanxentes entre si e trazadas desde diferentes centros.

Arco mixtilíneo

Tipo de arco formado por unha combinación de liñas e curvas en ángulos entrantes e saíntes.

Arco oxival

Arco apuntado que posúe dous centros alonxados da luz do mesmo.

Arcobotantes

Arco exterior que describe un cuarto de circunferencia e cuxa misión é a de contrarrestar os empuxes das bóvedas das naves dun edificio, sendo unha solución típica do gótico.

Arte cisterciense

Arte desenvolvida polos monxes da Orde do Císter, na construción das súas abadías a partir do século XII, caracterizada pola ausencia de ornamentación en consonancia cos preceptos da súa orde de ascetismo relixioso e pobreza.

Arte da Contrarreforma

Estilo artístico que se deu tralo Concilio de Trento (1563) e que pretende enxalzar o poder da Igrexa católica fronte aos protestantes.

Barroco

1. Dicese dun estilo de ornamentación caracterizado pola profusión de volutas, roleos e outros adornos nos que predomina a liña curva, e que se desenvolveu, principalmente, nos séculos XVII e XVIII.

2. Período da cultura europea, e da súa influencia e desenvolvemento en América, no que prevaleceu aquel estilo artístico, e que vai dende finais do século XVI aos primeiros decenios do XVIII.

Barroco de placas

Dise dun estilo barroco propio do foco compostelán que se caracteriza por utilizar realces de pedra de formas xeométricas chamadas placas.

Bodegón (Natureza morta)

Pintura que representa unha composición a base de seres inanimados (animais mortos, vexetais e obxectos).

Bóveda cuadripartita

Bóveda que resulta da división de dous arcos en catro segmentos.

Bóveda de abano

Bóveda cónica de forma cóncava cuxos aristóns teñen forma de abano ou palmo.

Bóveda de crucería

Tipo de bóveda obtida polo cruce de dous nervios de dous arcos oxivais.

Bóveda tripartita

Tipo de bóveda formada pola intersección de tres bóvedas de canón.

Bóveda vaída

Tipo de bóveda que resulta de seccionar un hemisferio con catro planos verticais cuxas trazas corresponden ao cadrado inscrito na circunferencia base de dito hemisferio.

Cadro de xénero

Tipo de obra artística, principalmente pictórica, na que se representa a persoas normais en ambientes cotidianos, da rúa ou da vida privada, contemporáneas ao autor.

Candelieri

É un tipo de decoración que se aplica aos fustes de columnas ou piares, típica do Renacemento, e que ten forma de candelabros.

Carnación

Dise do tratamento pictórico das carnes na representación da figura humana.

Caseteado

É cada un dos adornos ocos, situados de forma rectangular no interior de bóvedas ou teitos.

Xisqueiro

Elemento decorativo vertical que separa ou articula tramos de crestería, con forma semellante a un candeleiro (en castelán, mexero).

Clarestorio

Parte máis alta dunha igrexa ou basílica, e que permite o paso da luz ao interior para iluminar o templo.

Claroscuro

Efecto que se consegue cunha determinada distribución e contraste de luces e sombras nun cadro, fotografía...

Columna salomónica

Aquela que ten o seu fuste contorneado en espiral con 5, 6 ou máis voltas e decoración de pampanos e acios.

Composición aberta

Dise do tipo de ordenación que tende a exceder os límites da obra.

Composición pechada

Representación pictórica con poucas figuras que configuran un espazo pechado, único para elas.

Composición triangular

Trátase dunha composición asimétrica, neste caso os costados do triángulo condúcennos cara o punto de interese situado no ápice.

Condottieri

Capitáns de tropas mercenarias ao servizo das cidades-estado italianas desde finais da Idade Media ata mediados do século XVI.

Contrarreforma

Movemento relixioso, intelectual e político destinado a combater a Reforma protestante.

Cor primaria

Cor que non se pode obter mediante a mestura de ningunha outra (son maxenta, amarelo limón e azul cian).

Cores complementarios

Dise das cores que están diametralmente equidistantes unha da outra e que na arte empréganse para aumentar o espectro de posibilidades.

Cores planas

Dise do resultado de aplicar tintas sobre a superficie de forma continua, coa mesma intensidade, sen gradacións nin outros efectos de claroscuro.

Cores secundarias

Son as cores resultantes de mesturar as cores primarias (azul, amarelo e maxenta).

Coroamento

Adorno que se pon na parte superior dun edificio e serve como coroa deste.

Escorzo

Perspectiva que se emprega en pintura para representar as figuras perpendicularmente no lenzo ou no papel.

Estípite

Dise da pilastra troncopiramidal invertida que se utiliza normalmente como soporte.

Fachada-pano

Dise da parte exterior dun edificio creada con fins urbanísticos, sen que garde relación co espazo interior que pecha.

Forma serpentina

Dise do termo artístico que designa a liña ou figura que se semella a unha forma sinusoidal ou serpentina.

Fresco

Pintura realizada sobre unha superficie cuberta cunha delgada e suave capa de xeso na cal se vai aplicando cal apagada e cando a última capa está aínda húmida, trabállase sobre ela (de aí o seu nome).

Gabletes

:remates forma2 x duas liñas rectas e apice agudo q s poñia nos edificios d estilo oxival.

gotico:arte q s desenvolve en europa desde o seculo xii ata orenacemento.

grutesco:motivo caprixoso d vermes, quimeras ... , asi xamado pola sua imitacion daqueles atopa2 nas covas e restos d palacios do imperio romano.

erreriano:pertencente ou relativo a xoan d errera ou a sua obra

ignudi:termo artistico q designa aos desnu2 masculinos en diversas actitudes q a menudo remontanse a estatuaria antiga.propios do renacemento.

imaxinaria:arte tecnica d tayar imaxes religiosas

madeira policromada:dise da tecnica d terminado q s utiliza en certo tipo d esculturas q consiste basicamente en pintar a escultura d madeira en diferentes tonos.utilizase moito na tematica relixiosa.

manierismo:estilo q xurdiu en italia acia 1520,caracterizado polo rexazo o clasicismo e a rixidez das suas normas e polo emprego libre das formas,xegando incluso a deformar a realidade

miniaturas:pintura pequena,feita con detaye sobre 1a superficie delicada e q ilustraba manuscritos antigos.

moldura:parte saliente d perfil uniforme,q serve xa adornar ou reforzar obras d arquitectura,carpinteria e outras artes.

movemento en arquitectura:refirese a disposiciòn d volumes,baleiros ou cales queira elementos q estruturan o espazo cun ritmo ou intenciòn.

pintura ao oleo: aquela feita con cores deslei2 en aceite secante.

orde xigante:termo q s utiliza na arquitectira renacentista xa nomear ao tipo d columnasustentante ou decorativa cuxa altura corresponde a duas ou mais plantas dun mesmo edificio.

oreyeira:pezas d arreo q utilizanse normalmente xa protexer os oyos das cabalerias.

paso procesional: e a representacion dun episodio da pasion d cristo mediante 1a ou varias figuras colocadas sobre 1a plataforma q permite o seu traslado.

perspectiva:tecnica q ensina o modo d representar nuna superficie plana os obxectos,na forma e disposicion con q aparecen a vista.

piar d baquetons:piarcomposto x unas columnas mais pequenas e alargadas q sirven d forma estructural e decorativa,e pertencen ao gotico

pinaculos:elemento con forma d piarq e contrusctivo e decorativo u q na sua cima remata en forma d cono ou pico.

pinaculos escurialenses:e 1 elemento arquitectonico constructivo e decorativo q s utilizaba na arquitectura gotica,o cal posue forma dpiarrematado na sua parte superior cuna figura piramidal ou conica tipica do escorial e rematado nuna bola.

pintura sobre taboa:representacion pictorica sobre 1 soporte rixido d madeira

planta eliptica:aquela q ten forma d elipse (lugar xeometrico 2 puntos do plano cuxa suma d distancias a outros dous fixos e constante)

planta salon:tipo d construccion q s caracteriza xq a sua planta e rectangular e todas as naves q a compoñen teñen a mesma altura,ademais ,e propia das igrexas.

prateresco:dicese do estilo arquitectonico español d ornamentacion empregado polos prateiros do seculo xvi,aproveitando elementos das arquitecturas clasica e oxival.

primitivos flamengos:primeiros artistas q durante o seculo xv desenvolveron a arte pictorica en flandes,aportaron innovacions como o lenzo,a pintura ou ooleo.

primitivos italianos:artistas q durante o seculo xiii difunden en italia a tecnica d pintura o frescosobre taboa..

purista:e 1a tendencia q defende o mantemento duna doutrina,duna practica ou duna costume en toda a sua pureza e sen admitir cambios nin concesions.

putti:motivos ornamentais consistentes en figuras d nenos,frecuentemente nuos e ala2,en forma d cupido,querubin ou amorciyo.

renacemento:periodo q comeza a media2 do seculo xv no cal s desperteu en occidente 1 vivo entusiasmo polo estudo da antigüidade clasica grega e latina e s cambiou moito a forma d pensar revalorizando a razon umana.

sfumato:tecnica q consiste en suavizar ou difuminar os contornos das figuras q s pintan mediante sombras e colores.

tecnica d baleirado: tecnica q s utiliza xa facer figuras mediante moldes , grandes ou pequenos

tenebrismo :tendencia pictorica q opon con forte contrasteluze sombra,facendo q as partes iluminadas destaquen violentamente sobre as q non o estan.

terceletes:e cada 1a das partes trazadas dende a base dunabovedae q s unen a 1a parte secundario q descende dende aclavecentral,e e propia dogotico.

terribilita:termo artistico italiano asignado a miguel anxo e q o utilizaba xa definir o grandioso estilo,o vigor e a mirada terrible como apreciase na figura do david ou d moises.

testeiro :parte da igrexa onde s situa o altar maior ou altar principal.

tipo iconografico :tipo d 100cia q estuda a orixe,formacion e desenvolvemento das imaxes,a relacion co alegorico e o simbolico,asi como a sua identificacion x medio 2 atributos q case sempre o acompañan.

tondo :dise da composicion pictorica q esta realizada en forma d disco e non en rectangulo como era tradicionalmente

trampantoyo :trampa ou ilusion coa q s engana a alguen fadendoye ver o q non e.en pintura,representacion dun espacio con arquitecturas finxidas q simulan 1a realidade inexistente.

triforio :elemento situado nas naves centrais,xusto enriba das arcadas q dan as naves laterais.cosiste nuna liña d fiestras,normalmente xeminadas,abertas no groso 2 muros.

variedade cromatica :en arte,refirese a abundancia ou non d diferentes cores nuna representacion pictorica.

veladuras: tinta transparente q s aplica xa suavizar o tono do pintado.