Literatura Galega no Exilio (1936-1976): Unha Visión Xeral

Literatura Galega no Exilio (1936-1976)

Contexto Histórico

A represión do réxime franquista provocou a guerrilla. Coa derrota nazi, esperábase o fin do franquismo. Porén, os xefes guerrilleiros viron como o PCE lles retiraba a axuda en 1953. En 1965, morreu o derradeiro guerrilleiro.

O galeguismo político era rexeitado, perseguido e marxinal. O Partido Galeguista só tivo actividade nos anos 40 con Ramón Piñeiro. O PG desaparece nos 50 e dá paso ao galeguismo cultural da editorial Galaxia.

A represión do galego fixo que as manifestacións culturais e literarias se desen principalmente no exilio. Entre 1940 e 1944 publicáronse 18 libros en galego e varios en castelán sobre a nosa cultura (América).

Figuras importantes

Castelao (labor política e cultural). En 1941 estrea en Bos Aires Os Vellos non deben namorarse, que en Galicia se publicou en 1953 e se estreou en 1961. Publica tamén Sempre en Galiza (1944) e As cruces de pedra na Galiza (1950).

Poesía

Luís Seoane (Bos Aires, 1910 - A Coruña, 1979): de neno veu a Galicia e no inicio da Guerra Civil (1936) marchou. Home polifacético. Actividade variada en Bos Aires: funda revistas (Galicia Emigrante), fai radio, ilustra libros, etc. Con Isaac Díaz Pardo crea o Laboratorio de Formas de Galicia, orixe da cerámica de Sargadelos.

Trazos da súa poesía: realista, case xornalística; forza e paixón contida; sobrio e discursivo; verso longo, case prosaico e seminarrativo; principal tema: a emigración; escaseza de poemas persoais. Fardel de exiliado (1952) e As cicatrices (1959). Tamén teatro en galego pero publicado en castelán.

Lorenzo Varela (A Habana, 1916 - Madrid, 1978). Dous libros de poesía en galego: Dous poemas para catro gravados (coa colaboración de Seoane) e Lonxe, onde domina a temática mítico-histórica da Guerra Civil, cantando aos antifranquistas e outra saudosa na que fala do exilio.

Emilio Pita (A Coruña, 1909 - Bos Aires, 1981). Primeira obra publicada no exilio: Jacobusland (1942).

Narrativa

A narrativa foi escrita no exilio e publicada na democracia. Obras realistas con moitos elementos autobiográficos, co tema da Guerra Civil e da posguerra. O mundo dos exiliados, da guerrilla e da represión son representados en textos que empregan a narración en primeira persoa para outorgar confidencialidade á historia.

Obras máis destacadas: Non agardarei por ninguén (Bos Aires, 1957) de Ramón Valenzuela; Era tempo de apandar (1980) de Ramón Valenzuela; O silencio redimido, Silvio Santiago (1976); O siñor Afranio ou como me rispei das gadoupas da morte, Antón Alonso Ríos (1979); A Esmorga, Eduardo Blanco Amor; Memorias dun neno labrego, Xosé Neira Vilas (1961).

Teatro

Manuel Varela Buxán foi un dos principais promotores do teatro galego en Arxentina. Ademais, foi tamén director e actor. Obras rurais-costumistas, humorísticas e de crítica social. A súa compañía "Maruxa Villanueva" representou Os Vellos non deben namorarse.

Eduardo Blanco Amor dirixe o Teatro Popular Galego (1957) en Bos Aires e escribe pezas recompiladas en dous volumes: Farsas para títeres (1973) e Teatro prá xente (1974). Unhas son de realismo costumista, pensadas para xente pouco afeita a ler teatro; e outras son farsas, non realistas, con elementos moi imaxinativos, satíricos e fantásticos que lembran ao esperpento de Valle-Inclán ou ao teatro do absurdo, pensadas para público culto.