Marxismoa

Sarrera

Industria intelektualera edo ekimen isolatuetara mugatu ziren sozialista utopikoen kritika moralak eta proposamen idealistak. Marxismoa Karl Marx (1818-1883) eta Friedrich Engels (1820-1892) alemaniarrek lagundutako teoria sozialista da. Manifestu komunista bat argitaratu zuten, beren gizarte- eta politika-doktrinaren oinarrizko printzipioak azaltzen: gizarte-historia klase-borrokan dago oinarrituta. Garai hartan bi gizarte-klase zeuden: burgesia eta proletariotza. Langileek indarrak batu behar zituzten beren interesak defendatzeko.

Ekonomia Kapitalistaren Kritika

Ekonomia kapitalistaren funtzionamendua aztertu zuen Marxek bere lanean "Kapitala". Langileen esplotazioaren funtsezko kausa ekoizpen-bideen jabetza pribatua dela ondorioztatu zuen, burgesen esku zegoena. Gainbalioa langile baten ekoizpenaren balioaren eta benetan soldata gisa jasotzen duenaren arteko aldea da. Zapalkuntza-sistema horrekin amaitzeko, langileen jabetza pribatuekin amaitu eta kapitalismoa suntsitu nahi zuten.

Marxismoaren Helburuak

• Gizarte-iraultza
• Botere politikoaz jabetzea
• Ekoizpen-bide sozial eta kolektiboak ezartzea

Proletarioen Iraultza

Bitartean, proletarioek alderdi politikoak sortu zituzten, non botere politikoa konkistatuko duten eta proletarioen diktadura ezarriko da, klase gabeko gizarte komunista bat sortuz.

Merkatua eta Kapitala

Industria Iraultzaren Arrakasta

Industria Iraultzaren arrakastan zenbait faktorek eragin zuten, kanpoko merkatura zabaltzea eta finantza-sistema bat sortu izana, kapital-metaketa eta zirkulazioa errazteko. Garraioetako iraultzak merkatu nazionalen integrazioa erraztu zuen, distantzia luzeko kanpo-merkatua sortuz. Adibiderik argiena kotoi landugabearen inportazio merkea eta kotoizko produktuen esportazioa da. XIX. mendean, Britainia Handiak industria-munduko merkatuko kotoi, burdin eta ikatzaren erdia baino gehiago ekoizten zuen.

Kapital Inbertsioak

Industrializazio-prozesuak kapital-inbertsio handiak behar zituen. Hasieran, enpresak familia-enpresak ziren eta, geroago, lantegi handiak bihurtu ziren. Zenbait inbertitzailek merkataritza-elkarteak sortu zituzten. Enpresa-mota ezagunena sozietate anonimoa da, akzioetan banatuta.

Bankuak eta Kapital Zirkulazioa

Erdi Aroan bankuek zuten jatorria. Kapital-zirkulazioak onurak ekarri zituen, txekeak, truke-letrak... sortuz.