Meatzarien Bizitza XIX. Mendean: Lan Baldintzak eta Gizarte Aldaketak

Testu publiko eta literario hau, eleberri zati bat da, idazle batek idatzia. Nobela da, idazlea errealitatea deskribatzen saiatzen delako. Errealitatea deskribatzeko, egileak meatzari anonimoak hartu ditu protagonistatzat. Blasco Ibáñez idazle valentziarrak, egunkarietako kolaborazioetan eta garai hartako gizartearekin zerikusia zuten eleberrietako gaiak plazaratu zituen. Pertsona arrunten bizimoduak deskribatu zituen, landa mundukoak, hiritarrak eta gerretan izandako bizipenak.

Meatzarien Lan Baldintza Gogorrak

Gizarte edukia da testuan agertzen dena eta, zeharkako moduan, XIX. mendeko azken laurdenean Bizkaian izandako industria iraultza. Meategiko harrobia bera deskribatzen du idazleak eta hor egiten diren lanen sekuentzia azaltzen du: harri zulatzaileek egindakoa, harritzarren apurketa, bagoien zamatze lanak eta mea biltegirako bidaia. Hori aitzakia da meatzarien nekea azaltzeko, lanen gogortasuna azaltzeko: “abailduta iristen ziren”.

Lanaren gogortasunaz gain, haien baldintzak azaltzen ditu. Klima askotan oztopoa zen; eguraldi txarrarekin ezinezkoa baitzen aire zabalean aritzea eta, beraz, egun horietan ez zen soldatarik kobratzen. Gainera, hasieran amaigabeko lanaldiak zituzten. Elikagai murriztuak ere aipatzen dira pasarte honetan, garai hartan elikagaiak ez zirelako oso osasuntsuak. Soldataren ia osoa erabiltzen zen bakarrik elikadura ziurtatzeko. Gainera, zuzenean erreketatik ura hartzeagatik, gaixotasun infekziosoak bultzatu ziren. Eta meatzariak askotan behartuta zeuden meategietako kantinan elikagaiak erostera, beti garestiagoak eta, noizbehinka, egoera txarrean.

Bizileku Penagarriak eta Osasun Arazoak

Azkenik, meatzari askoren etxebizitzak aipatzen dira, barrakoiak deitu zirenak. Idazleak barrakoi arrunten ezaugarriak eta barruko giroa deskribatzen ditu: aire eza, loaldiak txandaka, langileen pilaketa, gaixotasunak transmititzeko baldintza egokiak, bizkarroiak, arroparen zikinkeria, ur eza, komunik ez…

Bestalde, arriskuak ere sortzen ziren lanean, leherketen ondorioz edo bagoneten mugimenduengatik. Istripuei aurre egiteko ospitale sarea eraiki zen.

Langileen Antolakuntza eta Gizarte Aldaketak

Bizi baldintza txarrek bultzatu zuten meatzarien arteko kontzientzia eta hortik laguntza elkarteak sortu ziren, baita sindikatuak ere. Horien bidez, ideologia berriak agertu ziren, gizartea eraldatzekoak zirenak: sozialismoa eta anarkismoa. Ekintza praktikora eramango zituzten langileek eta, horregatik, grebak egingo ziren, ospetsuenetarikoa 1890ekoa, geroxeago ere errepikatuta 1903an.

Langileen Errebindikazioak

Langileek bizi baldintza duinak eskatu zituzten:

• Ordutegi finkatzea (10 ordukoa)
• Atazak desagertzea
• Kantinak desagertzea
• Barrakoiak desagertzea

Hain ziren egokiak lehen grebetan bitartekari lana egin zutenen, Loma eta Zappino jeneralen, langileen errebindikazioak ontzat eman baitzituzten. Modu berean, kontsumo kooperatiben bidez saiatu ziren aurre egiten elikagaien arazoari, batzuetan enpresek antolatutakoak eta beste batzuetan langileen antolaketaren azpian. Baina bizi baldintzak beti gogorrak izango ziren. Horren adibide gisa, 1899an, 1600 kilo bakailao eta 126 kutxa urdai, mea arroarako zirenak, bertan behera utzi zuen Bilboko Portuko Osasun Zuzendaritzak, ustelduta baitzeuden.

Gizartearen Erantzuna eta Etxebizitza Duinak

Grebek, salaketa bezala irakurri ziren eleberriek eta informazioek kezka areagotu zuten gizartean eta alderdi politikoen artean. Horregatik, txosten ofizialak egingo ziren bizitza baldintzak hobetzeko helburuarekin eta etxebizitza arazoari aurre egiteko. Hori dela eta, Etxe Merkeen legeak egingo ziren XX. mendeko bigarren hamarkadan, erregimen kooperatibistan langileek beraiek etxebizitza duina altxatzeko.